Hrfstdprsss n lchtpntjs

Zo.

We hebben de tijd weer even naar onze hand gezet. Een (te) warme week herfstvakantie eindigde met het jaarlijkse terugzetten van de klok. We bevinden ons weer een half jaartje in de ‘echte’ tijd, want ja, die zomertijd is uiteindelijk de ‘faketijd’.

En hoewel veel mensen de zomertijd een stuk prettiger vinden, schijnt de wintertijd toch beter voor ons gestel te zijn. Ondanks dat ‘donkere’ ervan. Nou ja, donker…waar is het eigenlijk nog écht donker? Nederland is een land waar zo ongeveer het meeste kunstmatige licht geproduceerd wordt en waar je nauwelijks nog ergens naar een maagdelijke sterrenhemel kan staren. Kassen, lantaarnpalen, autolichten ‘vervuilen’ de hemel als het ware.

Veel mensen hebben last van een herfst- of winterdepressie. De blaadjes vallen, somberheid alom.

Ook onder jongeren speelt dit, en niet alleen in deze periode. Er is veel aandacht voor depressieve gevoelens bij deze leeftijdsgroep. Veel scholieren zijn overprikkeld, ervaren stress. Die grote hoeveelheid prikkels is deels wel te verklaren. Er komt nogal wat op je af in deze digitale tijd. Boodschappen en posts via social media worden steeds korter en dat betekent dus ook dat je er in korte tijd steeds meer ziet. Je ‘moet’ ook nog eens van alles. Presteren op school, al die socials bijhouden, naar de sportschool, een bijbaantje, of drie keer in de week trainen voor welke sport dan ook.

En overal dat kunstmatige licht. Op het beeldscherm van je laptop, je mobieltje, de t.v.

Het licht in klaslokalen, sporthallen.

Soms vragen leerlingen wel eens of ik het licht uit wil láten nadat we iets hebben gekeken via het digibord en ik daarvoor het licht even heb uitgedaan. Prima. Vaak is het al licht genoeg. En wat donkerder geeft ook rust.

Ik weet dat ik het als puber heerlijk vond om ’s avonds in het donker op m’n kamer naar muziek te luisteren. Languit op m’n rug op bed en dan alleen die lichtjes van de stereo-installatie, die meedansten met het geluidsvolume.

Ja, de blaadjes vallen. Maar wat een prachtige kleuren hebben ze!

Bij de uitgang van de parkeerplaats van onze school staat zo’n boom. Toen ik op de laatste dag voor de herfstvakantie van school wegreed viel het me weer op. Je rijdt er pal langs wanneer je tussen de twee zuilen met (ook al gekleurde) stenen door rijdt. Je moet er alleen oog voor hebben. En voldoende rust in je hoofd. Er is een dichtbundel met de titel: ‘Als je goed om je heen kijkt, zie je dat alles gekleurd is.’

Ik zag een documentaire waarbij reporter Jeroen Pauw ging kijken in Oekraïne. In de stad Charkow leven al sinds het begin van de oorlog grote groepen mensen in een metrostation, onder de grond. Er was een meisje, basisschoolleeftijd, een jaar of elf. De programmamaker vroeg of ze opzag tegen de komende winter. Ze stond daar in een soort pyjamashirtje bij haar ‘bed’, een matras op de grond. Ze zei: ‘Dan pak ik mijn deken en wikkel me in als een beer.’ Ze lachte erbij. ‘Je moet niet aan de slechte dingen denken, maar lol maken als het kan’, zei ze op de verbaasde opmerking van Jeroen Pauw dat ze nog steeds kon lachen.

Wauw. Een meisje dat niet naar school kan, de blaadjes niet kan zien vallen, alleen bommen hóórt vallen. Daar kan je zo maar weer wat van leren, ook als docent. Laatste vraag: wat ze als eerste ging doen wanneer de oorlog voorbij zou zijn? ‘Kijken of mijn vrienden nog in leven zijn’. En nog steeds lachte ze.

Afgelopen weekend las ik een interview met zangeres S10, die voor Nederland meedeed aan het songfestival. De kop van het interview was: ‘De leraren op de Mavo hebben mij gered.’ Dan ga je als docent natuurlijk onmiddellijk lezen.

Ook zij had als puber last van depressieve gevoelens, angsten, psychoses zelfs. Maar ze hoefde niet álles op school. Er was ruimte, aandacht, voor wie ze was. Niet voor wie ze móest zijn.

Alwéér wat geleerd. Wanneer ik een leerling kan ‘redden’ door af en toe te zeggen: ‘Laat dat maar even zitten, het hoeft niet per se’, dan is mijn winter al helemaal goed. Niet iedereen is hetzelfde, gelukkig maar. Zoveel kleuren.

We gaan de komende maand onze school flink ‘in het licht’ zetten. Kleur bekennen. Met een Open Huis, Meeloopdagen, een scholenmarkt, een infoavond. En…een onderbouwfeest bij Pampus! Thema: ‘Neon’…Tja, feestvieren in het donker is ook zo wat…

Er zit vast iets bij waar jij wat licht en kleur aan kan bijdragen. Je hebt wat te kiezen. Je hoeft niet álles te doen. Maar we hebben elkaar wél nodig.

Al was het maar om die donkere maanden door te komen.

O ja, de titel van deze column. Zoek zelf de kleuren. Dat zijn in dit geval de klinkers. Die geven kleur aan woorden.

Ik eindig met een tip: wil je meedoen aan de nieuwste vorm van protest? Nou, word jij een keer door je docent uit de les gestuurd en ben je het er niet mee eens? Lijm jezelf snel vast aan je stoel!

Fijne herfst!

Bert Jansen
Docent VC Twello