Andere tijden als toen (?)

Het is weer zondag. Ik was even bang dat er weinig te schrijven viel, met alleen maar twee weken vakantie tussen m’n vorige column en deze. Dat viel gelukkig mee.

Zo mochten we weer leven zonder avondklok en ingeplande winkelafspraken en konden we tussen 12.00 uur en 18.00 uur de al zo lang leegstaande terrassen weer bevolken. Voor de mensen die vonden dat we daarmee nog lang niet onze vrijheid terug hadden en regelmatig vergelijkingen maken met de oorlogsjaren, zaten 4 en 5 mei er gelukkig nog tussen. Genoeg interviews, herdenkingen, films en docu’s om te begrijpen dat echte vrijheid níets te maken heeft met anderhalve meters, mondkapjes en niet mogen shoppen en feesten. Dat laatste gold uiteraard niet voor Ajaxsupporters, maar ja, dat zijn discipelen van godenzonen, dus daarvoor gelden andere regels. (Ik ben zelf overigens al sinds m’n tiende Ajax-fan.)

Uitgerekend enkele dagen ná de herdenkingen maakte de NPO bekend te gaan stoppen met het programma ‘Andere tijden’. Lekker getimed wel. Ze willen zich richten op een jonger publiek. Alsof jongeren überhaupt nog lineaire tv kijken. Maar dan nog, juist deze programma’s zijn zo nuttig om te laten zien dat alles ‘niet zomaar uit de lucht is komen donderen’, zoals mijn geschiedenisdocent altijd zei tegen leerlingen die hardop naar het nut van die lessen vroegen. En: ‘Wie zijn verleden niet kent, begrijpt zijn heden niet.’ Wat ervoor in de plaats komt? Nou, programma’s als ‘Showcolade’, vrees ik. Daarin moeten spelers raden of een voorwerp écht is, of gemaakt van chocolade. Ik zou me als jongere gediscrimineerd voelen, wanneer ze mijn verstandelijke vermogens zó laag inschatten dat ze denken dat ik vanwege dit programma weer tv zou gaan kijken.

Dan maar een historische game. Altijd nog beter als dit. Ik denk dat hun er nooit geen tv van gaan kijken.

Ontdekte u in de afgelopen twee zinnen drie fouten? Én eentje in de titel? Gelukkig…!

Maar toch, binnenkort zou het kunnen dat deze constructies niet meer fout worden gerekend. Sowieso niet in de spreektaal. ‘Beter DAN’, moest het altijd zijn, maar ja, zóveel mensen zeggen al ‘beter ALS’, dat ‘we’ ons erbij neer lijken te gaan leggen. Hetzelfde geldt voor het gebruik van ‘hen’ en ‘hun’ en dubbele ontkenningen als ‘nooit geen’ bijvoorbeeld.

In spreektaal komt het al zó vaak voor, dat we het daar al gaan accepteren. Ik hoop het toch eigenlijk niet. Ja, logisch, jij geeft Nederlands!’ ‘Al zou ik alléén maatschappijleer geven, dan nog zou ik het erg jammer vinden wanneer we dit ook in de geschreven taal gaan goedkeuren, ik bedoel…, waaróm?’

‘Omdat iedereen en ze moeder het al doet!’

‘Kijk, dat bedoel ik! Ik lees al zó vaak met knarsende tanden bij een opdracht voor maatschappijleer: ‘Interview met me moeder’ en dat moeten we dan maar gaan goedkeuren, omdat steeds meer mensen het zo gaan schrijven?’ Dat je de ‘n’ bij ‘m’n moeder’ niet hóórt in spreektaal, dat begrijp ik, maar dat is toch iets anders. (Dat het dan alsnog een prachtig interview kan worden kan ik óók bevestigen, daarover een andere keer…)

Taal moet leven en in beweging blijven, vind ik. Met de tijd meegaan. En ik houd van creatief taalgebruik. Spelen met taal. Maar dat is iets anders dan uit gemakzucht maar regels gaan schrappen.

Bob Dylan schreef decennia geleden al: ‘The times, they are a’ changing’, in het Nederlands gezongen door Boudewijn de Groot als: ‘Er komen andere tijden.’

Natuurlijk, er komen altijd andere tijden. Alleen het gelijknamige programma niet meer. Misschien tijd voor een nieuwe serie: ‘Andere tijden taal.’ Maar ja, die wordt dan waarschijnlijk alleen bekeken door oude chagrijnige docenten Nederlands…😊

Ik geef nog even deze twee zinnen mee, waarmee ik ook m’n eerstvolgende les Nederlands ga beginnen:

‘Taal is leuker dan je denkt.’

‘Taal is leuker als je dénkt.’

Nu ga ik ff me moeder ophalen voor (me)moederdag.

En morgen naar de tandarts. Want mijn laatst gekochte boek leek opeens zó verdacht veel op een exemplaar van chocolade, dat ik er een hap uit nam! Hardcover!

Au!

Meer lezen? Hier vind je alle columns van Bert Jansen.