Echte fake en neppe waarheid

Ik keek met maatschappijleer een item over jongeren in coronatijd.

Twee jonge reporters gingen uitzoeken waar illegale coronafeestjes werden gehouden en wie daar nu eigenlijk aan meededen. Ze belandden een paar keer ergens in een weiland, of aan de rand van een bos. Daar verzamelde zich een groepje pubers dat eigenlijk niet goed wist wat te doen. In het duister stonden ze wat bij elkaar, er klonk wat muziek uit een bluetoothspeaker. Een enkeling toverde een fles met een bedenkelijk gekleurde vloeistof uit een tas, zette die aan de mond en gaf hem door.

Opeens klonken er een paar harde knallen. Een paar jongens hadden vuurwerk meegenomen en staken dat af. Je moet wat. De rest van de groep schrok daar zo van, dat ze binnen een minuut op hun fietsen waren verdwenen in de nacht. De kreet ‘POLITIE!’ viel hier en daar.
Als laatste vertrokken de vuurwerkers. Op scooters, want vuurwerkers rijden natuurlijk niet op een fiets.

Even later zag je dezelfde twee jonge reporters in Den Haag minister Grapperhaus interviewen. Keurig met een microfoon aan een anderhalvemeterhengel. Ze vroegen of de minister het zich kon voorstellen dat jongeren het niet meer zo goed begrepen. Wél opgepropt in lokalen met z’n dertigen bij elkaar, in scholen met honderden, soms duizenden, maar niet na schooltijd met een groepje wat mogen hangen, buiten, ja oké, misschien moet je het geen ‘coronafeestje’ noemen, maareh…?

De minister gaf een antwoord dat mij van verbazing bijna van m’n arbostoel liet rollen.
‘Op school zit je stil in de klas…’
Huh?? Hoorde ik dat goed? Ja!! Want later in het interview zei hij nóg een keer: ‘Ja, ik ken die feestjes. Dat is toch iets anders dan op school stil in je bankje zitten…’
Maar écht! Hoe dan? Is dát het beeld dat een minister (!) heeft van het leven op een school voor voortgezet onderwijs?? En ik hoorde van een collega dat een jeugdarts óók zo’n antwoord had gegeven op de vraag of de klasgenoot van een leerling die in quarantaine moest en die altijd in de les náást hem zat, nu ook moest thuisblijven…

Nee, dat hoefde niet, want ‘in de klas keek je in principe gewoon vóór je…’

Mensen! Kom een paar uurtjes kijken! Leerlingen dragen mondkapjes, jazeker, maar…ze hangen op, over en áán elkaar, knuffelen, stoeien, vechten, vallen, roepen, lachen, schreeuwen, léven zo’n beetje bóvenop elkaar! En in de les kijken ze gelukkig niet alleen maar voor zich uit, al zou je soms wensen dat ze dat ietsje vaker deden.

Ik dacht even dat de tekst van de minister in dat filmpje een ‘Deep Fake’ was. Want dat is een nieuwe technologie, waarmee je wie dan ook werkelijk álles kunt laten zeggen. Dus die tekst van de minister had ook kunnen zijn: ‘Ja, je hebt helemaal gelijk, ik snap het af en toe ook niet meer met die coronaregels, zie de foto’s van mijn bruiloft, maareh, ik moet nu weer aan het werk…hey chica’s, leuk interview, party on, láááátúúúúrr!’

Ja, je kunt hoofden op andere lichamen zetten, niet van echt te onderscheiden. Maar je kunt dus ook de gesproken (!) tekst bij een persmomentje van Mark Rutte totaal veranderen. En het lijkt levensecht!! Het loopt gewoon synchroon met de mond!

Waar ik me zorgen over maak? Nou, dat je straks écht niet meer weet wat ‘fake’ en wat ‘real’ is.

Mark Rutte die lijkt te zeggen: ‘Jongens en meisjes, vanavond tussen 22.00 en 00.00 onbeperkt vuurwerk schieten in het hele land! Cadeautje van mij, omdat jullie je zo goed aan de mondkapjesregel houden!’ Er gaat intussen een andere versie rond, waarin hij héél andere dingen zegt. Het kan technisch allemaal al. Computers kunnen al mensen bedenken die niet eens bestaan. Levensecht. Brrrrrrr…

Ik heb deze tekst zelf geschreven. Echt waar. En de foto die erbij staat, dat ben ik. Ook echt waar, geloof me alsjeblieft!

En nu ga ik weer lesgeven aan zo’n saaie groep van dertig leerlingen, die keurig in hun bankje (Huh? schoolbankje? Uit welke tijd komt dát trouwens?) de hele tijd recht vooruit kijken.

Heerlijk!