wat je pest ben je zelf

Veluws College Twello
mavo en onderbouw havo, vwo
Hietweideweg 20
7391 XX Twello
T: 0571-271561
www.veluwscollege.nl
Wat je pest ben je zelf
Naast Moeder- en Vaderdag (eerst was moeder ‘bedagd’ en toen dachten we: ‘oeps…de
vaders!’) en nog veel meer van die commercieel gestuurde vergeet-niet-je-geld-uit-tegeven-dagen hebben we ook allerlei ‘weken van’.
Ik zal ze hier niet allemaal opnoemen, maar het is bij elkaar een jaarkalender vol. Een
hele week vraagt al weer heel wat meer van een mens dan een dagje. Een hele week
lang elke dag met een bos bloemen of een ander cadeautje naar je moeder gaan of
ontbijt op bed verzorgen, ho wacht effe, het moet wél leuk blijven hé? Vandaar geen
‘week van de moeders’ maar ‘Moederdag’. Mijn eigen moeder zegt dan altijd dat het
eigenlijk elke dag Moederdag zou moeten zijn en bij zo’n lieve moeder is dat eigenlijk
niet eens moeilijk. Maar goed, de afgelopen week hadden we ‘de nationale week tegen
het pesten’. Als docent word je in de dagen ervoor overspoeld met lesprogramma’s
over dat thema. Want pesten, dat hoort toch vooral op school thuis? (klinkt raar: ‘op
school thuis…’).
Vergeet het maar. Pesten is van alle tijden, leeftijden en plaatsen. Natuurlijk, op school,
maar ook thuis, op het werk, in de politiek, in bejaardenhuizen, op sportclubs. Sommige
mensen hebben doorgestudeerd in het pesten. Die gaan dan oorlogen voeren. ‘Pesten
voor hoogopgeleiden’ zeg maar. Miljoenen mensen worden momenteel uit hun land
gepest. Ze vluchten. Soms worden ze in een ander land gewoon wéér gepest. En mocht
je denken dat op scholen alleen leerlingen elkáár pesten of een leraar wegpesten,
vergis je niet. Ook leraren kunnen leerlingen wegpesten of elkáár wegpesten. Kortgeleden was er van dat laatste nog een pijnlijk voorbeeld in de media.
Wat is dat toch? Waarom pesten we?
Pesters lijken sterk. Zij bepalen wie mee mag doen en wie niet. Bedenken de plannetjes.
Verzamelen volgelingen om zich heen. Meelopers. Geeft een gevoel van macht. Maar
achter dat stoere masker zit vooral angst. Heel veel angst. Pesters zijn namelijk bang.
Bang om zelf gepest te gaan worden. Dus gaan ze maar de pester worden. Heb je zelf
in elk geval geen last. Vaak zijn pesters ooit zelf slachtoffer geweest en kiezen ze er nu
voor te denken dat aanval de beste verdediging is. ‘Do it to them, before they do it to
you’. Misschien wel logisch. Maar ook zo jammer. Straf geven helpt meestal niet. Ze
confronteren met de gevolgen van hun daden, het verdriet, soms wel. In de ‘week
tegen het pesten’ deelde een oud-leerling van een basisschool een artikel tegen
pesten en vertelde over haar ooit gepest zijn en mijn belangrijke rol als docent daarin.
Ik wist het nog. Twintig jaar geleden, maar toch. Kun je nagaan. Fijn én pijnlijk om te
lezen. Cyberpesten bestond nog niet eens. Gelukkig zag ik dat ook een aantal klasgenoten om wie het destijds ging zo’n anti-pestbericht had gedeeld. De meesten van
hen zijn inmiddels zelf moeder. Dat geeft toch weer hoop voor de toekomst.
Misschien moeten we pesters niet straffen, maar ze bedelven onder een tsunami van
liefde en begrip. Met ze praten. Over het ‘waarom’. Tot ze er zelf zat van zijn.
Een aantal wereldleiders was de afgelopen week bij elkaar in Amerika. Ze beloofden
elkaar wat minder te pesten en te stalken. Vast geen toeval dat het in die week tegen
het pesten was.
Je bent nooit te oud om iets af te leren.
Nog een voorstel: laten we het omkeren. We houden een ‘week van het pesten’ waarin
we allemaal los gaan met pesten en plagen. Je krijgt een lootje met een naam van een
klasgenoot of collega die jij gaat pesten. Tegelijkertijd word jij weer door iemand
anders gepest. Ben je in die week even pester én slachtoffer. En na die week is het
afgelopen. Klaar. Niet meer doen de rest van het jaar. Doe je het dan toch nog? Word je
voor straf iedere dag platgeknuffeld door ál je klasgenoten of collega’s.
En dat wil toch niemand?
Bert Jansen, docent Veluws College Twello